Oküloplastik cerrahi nedir

Oküloplastik cerrahi (oftalmik plastik ve rekonstrüktif cerrahi), oftalmolojinin (göz sağlığı ve hastalıkları biliminin) bir alt dalıdır. Bu bilim dalı, gözkapağı, gözyaşı sistemi ve orbita hastalıklarının (gözü çevreleyen kemik ve yumuşak dokular) tanı, tedavisi ve protez göz uygulaması ile uğraşır.

 

Oküloplastik cerrah kimdir

Oküloplastik cerrah, bir göz hastalıkları uzmanı ve cerrahıdır, aynı zamanda göz çevresindeki tüm dokuların hastalıkları ve tedavisi konusunda uzmandır. Genel oftalmoloji eğitimine ek olarak oküloplastik cerrahi konusunda eğitim görmüştür.

 

Oküloplastik cerrahların ilgi alanına giren hastalıklar şu şekilde sıralanabilir

Göz kapakları estetiği ve hastalıkları

Yüz felci (alın, kaş, yanak) sonucu gelişen göz problemleri

Gözyaşı Kanalı tıkanıklıkları ve diğer hastalıkları

Orbita (Göz çukuru) hastalıkları

Guatra bağlı gelişen göz hastalığı

Gözün kaybı sonrası protez göz uygulamaları

 

Göz kapaklarının önemi ve hastalıkları

Göz kapakları görmenin devamı için gerekli ince, narin ve karmaşık dokulardır. Temel işlevleri, gözü korumak ve gözyaşının gözün yüzeysel tabakasına dağılmasını sağlamaktır. Görünüm açısından göz kapaklarının şekil ve büyüklükleri, duruşu önem taşır. Göz kapaklarının şekil, işlev ve görünüşüyle ilgili bozukluklar doğuştan olabilir veya çeşitli nedenlerle sonraki yıllarda gelişebilir. Şekil bozukluğunun tedavisi, işlevsel veya estetik (görünüş nedenli) amaçlı olabilir. Buı alandaki sorunlar şunlardır:

 

Sarkık Göz Kapakları ve Göz Altı Torbaları

Gözkapaklarının İstemsiz Sıkılması (Blefarospazm)

Kapak Düşüklüğü (Ptozis)

Göz Kapaklarının Dışa Dönmesi (Ektropion)

Göz Kapaklarının İçe Dönmesi (Entropion)

Göz Kapaklarının Çok Açık Olması (Kapak Retraksiyonu)

Gözkapağı Yaralanması

Gözkapağı Kanserleri

 

 

Yüz felci ve tedavisi

Yüz felci yüz kaslarını kontrol eden sinirde çeşitli nedenlerle oluşan hasar sonucu yüz kaslarının felç olmasıdır. Göz kapaklarının felç olması gözlerin kapatılamamasına neden olur. Özellikle alt göz kapağı yer çekimi etkisi ile sarkar ve dışa döner. Yanağın da aşağı doğru sarkması göz kapağındaki problemi arttıracaktır. Akabinde göz yaşı dağıtımında bozulma ile gözde kuruluk, enfeksiyon ve tahriş meydana gelir. Kaşların düşmesi de üst göz kapağının açılmasını engelleyecek kadar şiddetli olabilir. Bu tür hastalarda planlı bir yaklaşım ile kapakların açık kalması, alt kapağın dışa dönmesi, yanak ve kaşın sarkması gibi problemlere yönelik kombine cerrahiler uygulanırken gözlerdeki kurumanın ve enfeksiyonun önlenmesi amacı ile ilaç tedavisi verilir. Cerrahilerin sebebi fonksiyonel olabileceği gibi estetik amaçlı da olabilir.

 

Gözyaşı sisteminin hastalıklarından da bahsedermisiniz

Göz sağlığı için gözün ıslak olması gerekir. Gözyaşı göz çevresindeki gözyaşı bezlerinden salgılanır. Bu bezlerden en önemlisi, gözün üst-dış kısmında göz kapağının altında bulunan ana gözyaşı bezidir. Her göz kırpmada gözyaşı gözün yüzeysel tabakalarına yayılır ve aynı zamanda buruna yakın alt ve üst kapakta bulunan küçük deliklerden gözyaşı kanalına pompalanır. Gözyaşı kanalı buruna açılır. Ağlayınca buruna sıvı gelmesinin nedeni bu kanaldır. Bu gözyaşı boşaltım sisteminin herhangi bir yerindeki tıkanıklık ise gözyaşının burun boşluğu yerine, dışarı akmasına sebep olur. Tedavisi için çeşitli yöntemlerle akımı sağlayacak yeni bir yol oluşturulur. Gözyaşı kanalını açmak mümkün olmazsa göz kapağının içinden buruna uzanan yapay bir kanal yapılır. Gözyaşı sistemi hastalıkları oküloplastik cerrahinin konusudur. Bir oküloplastik cerrahi uzmanı sizin durumunuza en uygun tedaviyi saptayacaktır.

 

Gözyaşı kanalı tıkanıklıkları

Gözyaşı bezi yeterli üretim yapıyor ama kanal tıkalı ise gözyaşı yüze doğru akar. Yeni doğanlarda gözyaşının aktığı kanallar kapalı olabilir. Bebeklerde genellikle bu kanalın alt ucunda ince bir zar şeklinde tıkanıklık mevcuttur. Çoğunlukla birkaç ayda kendiliğinden açılır. Açılmazsa masaj, sondalama, silikon tüp ile entübasyon veya cerrahi olarak en uygun yöntem seçilerek düzeltilmesi gerekir. Yetişkinlerde görülen kanal tıkanıklıklarının tedavisi ise cerrahidir, bu amaçla açık cerrahisi veya bıçak kullanılmadan yapılan lazer cerrahisi uygulanmaktadır

 

 

Orbita hastalıkları nelerdir

Orbita gözü çevreleyen kemik ve yumuşak dokulardır. Pek çok hastalık orbitayı etkileyebilir. Enfeksiyonlar, travma, tümörler, damar hastalıkları bunlardan bazılarıdır. Göz küresi etrafında ve/veya arkasında genişleyen dokular nedeniyle göz küresi yer değiştirir, hareketlerinde kısıtlılık olabilir. Buna bağlı olarak hasta çift görmeden yakınabilir. Yine göz küresinde dışa doğru büyüme görülebilir. Görme sinirini harap eden orbital hastalıklar görmenin kaybına neden olabilirler.  Orbita çok dar bir boşluk olduğu için burada oluşacak tümörler gözün fonksiyonlarını tehdit edebilirler. Bölgenin enfeksiyonları da beyin komşuluğu nedeni ile tehlikelidir.

 

Tiroidle ilişkili göz hastalığı nedir

Bu hastalıkta hem tiroid bezi hem de göz çevresindeki dokular (orbita) etkilenir. Tipik bir hastada tiroid bezi büyür (guatr), kanda tiroid hormonları artar ve gözler ile orbitada inflamasyon oluşur. Özellikle göz kapakları bu hastalıktan çok etkilenir. En belirgin bulgusu gözün dışarı doğru çıkması ve kapakların normalden fazla açılmasıdır. Gözün öne çıkmasının nedeni göz kaslarının kalınlaşması ve göz çevresindeki yağ dokusunun artmasıdır. Göz kaslarının tutulması nedeni ile göz hareketleri kısıtlanabilir ve hasta çift görebilir. İleri durumlarda göz siniri üstündeki aşırı basınç nedeniyle görmede azalma meydana gelebilir. Bu hastalık çeşitli ilaçlar ve cerrahi yöntemlerle tedavi edilir. Kontrol edilmediği takdirde gözü ve görme yeteneğini tehdit edebilir. Hastalığın erken dönemlerinde ilaç tedavileri ön plandayken geç ve sakin dönemlerde şekil bozukluklarının düzeltilmesi için ameliyatlara başvurulur.

 

 

 

Protez göz uygulaması

Yaralanma, tümörler veya başka göz hastalıkları, göz içi dokuların boşaltılması veya gözün tamamen alınmasını gerektirebilir. Bu, psikolojik açıdan alışılması zor bir durumdur. Diğer gözle eş renk ve büyüklükte uyumlu hareket edebilen yapay bir göz (protez) bu durumu kolaylaştırabilir. Günümüzde yıllar önce gözü alınan hastalara dahi hareketli göz protezleri uygulanabilmektedir.

 

Prof. Dr. Ümit Beden

Oküloplastik ve Orbital Cerrahi