Sarı nokta nedir?

Merkezi görüşten sorumlu olan retina bölgesi (Makula), içerdiği sarı pigment nedeni ile sarı nokta ismi ile anılır. Makula gözün ağ tabakasının (retina) küçük bir kısmını oluşturur fakat retinanın en önemli fonksiyona sahip olan kısmıdır.

Sarı nokta ne gibi hastalıklardan etkilenir?

Makulayı etkileyen birçok hastalık mevcuttur. Bu hastalıklar arasında, makula ve çevresinde kanama, ödem ve diğer hasarlara neden olabilen şeker, tansiyon ve damar tıkanıklıkları gibi hastalıklar sayılabilir. Bunun yanında, her hangi bir başka nedene bağlı olmayan ve yaşın ilerlemesi nedeni ile ortaya çıkan en öneli problem, yaşa bağlı makula dejenerasyonu olarak bilinen sarı nokta hastalığıdır.

Sarı nokta hastalığı nedir?

Yaşa bağlı olarak gelişen makula dejenerasyonu (YBMD), merkezi görüşü etkileyen önemli bir hastalıktır. Bu hastalıkta, makulada yozlaşma ve görme kaybı gelişir ve görme kaybı genellikle kalıcıdır.

Sarı nokta hastalığı ne sıklıkla görülür

Sarı noktadaki yaşa bağlı değişiklikler oldukça sık görülen bulgulardır. Bununla birlikte, görme kaybına neden olan sarı nokta hastalığı 60-75 yaş için ortalama %6, 75 yaşından sonra ise %20 oranında görülür

Sarı nokta hastalığı için kimler risk grubundadır

Sarı nokta hastalığı, ileri yaşın hastalığıdır. Bu nedenle, 60 yaşını aşmış kişilerde sarı nokta hastalığı riski artmıştır. Bunun yanında, ailesinde sarı nokta hastalığı öyküsü bulunanlar ve diğer gözünde sarı nokta hastalığı gelişenler için risk artmıştır. Ayrıca, sigara kullanımı, kolesterol yüksekliği ve hipertansiyon da sarı nokta hastalığı riskini arttırmaktadır.  Bu hastalık hipermetrop olanlarda,  göz rengi açık olanlarda ve bayanlarda biraz daha sık görülmektedir.

Yaşın ilerlemesi ile makulada görülen değişiklikler nelerdir

Yaşın ilerlemesi ile birlikte, makulada retina tabakalarında incelme, ışık reseptörleri ve melanin pigmentinde azalma ile birlikte, bazı maddelerin birikimi (druzen) gözlenir. Bu değişiklikler, her zaman sarı nokta hastalığı ile sonuçlanmamakla birlikte, sarı nokta hastalığına yatkınlık yaratırlar ve değişikliklerin boyutları ne kadar fazla ise, sarı nokta gelişme riski de o oranda yüksektir.

Sarı nokta hastalığında makulada oluşan değişiklikler nelerdir

Yaşa bağlı olarak gelişen değişikliklerin yanında, sarı nokta hastalığında, görme kaybına neden olan retinal problemler gelişmektedir. Bu problemler, kabaca kuru tip ve yaş tip YBMD olarak iki gruba ayrılır

Kuru tip YBMD nedir

Kuru tip sarı nokta hastalığının etkisi,  makuladaki ışık reseptörlerinin fonksiyon kaybına neden olan makula zayıflaması ve hücre kaybıdır. Bu durumda, merkezi görmeden sorumlu retina bölgesi, zayıflayarak yavaş ta olsa ilerleyici bir görme kaybına neden olur

Yaş tip YBMD nedir

Yaş tip sarı nokta hastalığında, makulada, ağ tabakası altında su ve kan sızıntısı ile hücre kaybına neden olan yeni damar oluşumları gelişir. Bunun neticesinde, makula merkezindeki doku yapısı bozulur ve görmeden sorumlu hücreler hasar görür. Yaş tip sarı nokta hastalığı kuru tip hastalığa göre daha nadir görülmekle birlikte, daha hızlı ve ciddi görme kaybına neden olur.

Sarı nokta hastalığının belirtileri nelerdir

Sarı nokta hastalığı, ilerleyici olarak görme kaybına neden olur. Erken evrelerde, merkezi görüş alanı veya komşuluğunda, düz çizgilerde kırılmalar ve eğilmeler gelişir. Bu aşamada hastalığın tanısının konulması, görme kaybını engellemek açısından önemlidir. Bu nedenle, sarı nokta hastalığı riski bulunan hastalarda düzenli olarak kendi kendilerine yapabilecekleri kareli kâğıt (Amsler kartı) testi önerilir. İleri evrelerde ise, merkezi görüş alanını ve görme kalitesini oldukça etkileyen siyah gölgeler oluşur. Bu aşamada, görme kaybının tedavisi oldukça zordur.

Sarı nokta hastalığı tanısı nasıl konulur

Sarı nokta hastalığı tanısı esas olarak göz dibi muayenesi ile konulur. Yardımcı testler ise bize hastalığın kliniği hakkında daha detaylı bilgi vererek tedaviyi yönlendirmektedir. Bu testler arasında, göz anjiografisi ve optik koherens retina tomografisi sayılabilir

Göz anjiografisi  (FFA) nasıl bir tetkiktir

Göz anjiografisi ile retinadaki damarlar incelenir. Bu tetkik ile kol üzerindeki bir damardan verilen ilaç sonrası, göz dibindeki damarların yapısı incelenir. Yani oluşan damarlar var ise bu damarların yapısı, yeri ve boyutları incelenir.

Optik koherens retina tomografisi (OCT)  nasıl bir tetkiktir?

OCT ile retinanın kesitsel incelemesi yapılır. Bu şekilde, retinadaki hücre tabakalarının yapıları 1-3 mikron kadar ince bir hassasiyet ile görüntülenebilir. Bu yöntem ile hücre tabakalarındaki kayıplar, ödem, kanamalar ve yeni damar oluşumları incelenebilir. Bu tetkik, hastalığın tanısı ve tedaviye cevabın takibi açısından klinisyen için oldukça faydalıdır.

Sarı nokta hastalığı nasıl tedavi edilir

Sarı nokta hastalığının sebep olduğu görme kaybı genellikle kalıcıdır. Bu nedenle, hastalığın önlenmesi ve erken safhalarda teşhis edilmesi önemlidir. Bu amaçla, sarı nokta hastalığı açısından risk grubunda bulunan hastaların düzenli göz muayenesi olmaları ve kendilerine öğretilecek kareli kâğıt testini düzenli olarak uygulamaları oldukça önemlidir. Bazı yüksek riskli olgularda ise, sarı nokta hastalığının gelişimin önlemek için vitamin ve mineral desteği faydalıdır. Bunların yanında, net olarak ispatlanamamış olsa bile, UV ışınlarında bir etken olabileceği düşünüldüğü için, güneş ışınlarından korunmaya yönelik önlemler alınmalıdır.

Kuru tip YBMD gelişen olgularda, vitamin desteğinden başka bir ispatlanmış tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Yaş tip YBMD tedavisinde ise, lazer, PDT, göz içi enjeksiyonları gibi, yeni oluşan damarları kurutmaya yönelik farklı tedavi seçenekleri mevcuttur. Bu tedavilerden hangisinin uygun olacağı, hastanın göz muayenesi neticesinde belirlenebilmektedir.